Snus

Waar je in Nederland regelmatig uitgerookte peuken op straat ziet liggen, kan je in Zweden kleine soort theezakjes op straat tegenkomen. Wat dat precies is vertellen we je in deze blog.

Voor ons vertrek hebben we een korte Zweedse taalcursus gevolgd. Daar leerden wij voor het eerst over ‘Snus’; Een soort pruimtabak dat veel in Zweden gebruikt wordt. Aangekomen in Zweden was dit Scandinavische gebruik op de achtergrond beland en wij beseften dus ook niet direct dat deze ‘theezakjes’ het beruchte snus was. Een mondgewoonte die we in Nederland niet snel terug zullen zien. Interessant dus voor ons als tandheelkunde studenten om te kijken wat dit voor de mond betekent en of we het kunnen herkennen tijdens een controle.
Wat ook bleek, is dat de aparte kruidige geur die wij bij sommige van onze medestudenten hadden geroken ook afkomstig was van deze tabakssoort. Het is namelijk zo dat je dit zakje onder je bovenlip stopt, waar het dan voor ongeveer 30 minuten blijft zitten. Met als gevolg een prikkelend gevoel op je tandvlees en een stevige nicotinekick. Na verloop van tijd passen het gebied onder je bovenlip en de lipspieren zich aan waardoor je van buitenaf niet zo snel zal zien of iemand snus gebruikt. Maar als iemand het snus in zijn of haar mond heeft zitten ruik je het wel vrij snel.

Snus is gestoomde gemalen tabak. Het is vochtig en wordt daarom in de winkel in de koeling bewaard. Het wordt verkocht in ronde doosjes en maakt gebruik van dezelfde kleurrijke marketingstrategie als roken. Daarnaast vind je op de doosjes de gebruikelijke waarschuwingsteksten, zoals wij ze in Nederland ook op tabaksproducten tegenkomen. Voor de milieubewuste snusgebruiker zit er een extra compartiment op de bovenkant van het doosje om je gebruikte snus in te bewaren.
Aan dit gemalen tabakspoeder worden tevens ook zouten en verschillende aroma’s toegevoegd. Er zijn ontzettend veel verschillende ‘smaken’ en uiteraard is er tegenwoordig ook een biologische snus! Light, extra strong en mint snus zijn slechts een paar voorbeelden uit het brede assortiment.

Maar waarom zien wij deze in Zweden populaire tabaksoort niet terug in Nederland of andere Europese landen? In 1992 heeft de WHO (mogelijk onterecht) geconcludeerd dat snus kankerverwekkend is. Hierdoor heeft de EU in hetzelfde jaar besloten snus verboden te maken. Toen Zweden in 1995 toetreding zocht tot de Europese Unie dwong het land af dat zij uitgezonderd zou worden op dit snusverbod. Er is nog één ander Scandinavisch land waar het erg populair is en dat is Noorwegen aangezien zij niet tot de Europese Unie behoren!
Latere onderzoeken betwijfelen overigens of er wel een significant verband bestaat tussen snus en (mond)kanker. Snus is natuurlijk wel verslavend en heeft mogelijk andere nadelige effecten voor de gezondheid, maar omdat roken mogelijk nog véél schadelijker is dan deze pruimtabak zou het best kunnen dat de EU het verbod op snus op zal heffen.

 Met betrekking tot het mogelijk veroorzaken van hoofd- en halstumoren is er geen sluitend bewijs dat mensen die snus gebruiken hogere risico’s lopen dan mensen die dit niet doen. In India en Sudan zijn er onderzoeken uitgevoerd die wél een statistisch verband zien tussen de prevalentie van deze tumoren en het gebruik van pruimtabak. Echter laten onderzoeken in Zweden m.b.t. het gebruik van snus geen sluitend bewijs zien. Hetzelfde onderzoek vertelt dat mogelijke andere orale manifestaties door snusgebruik meestal reversibel zijn.

Ten slotte rest de vraag: hoe herken je mogelijk snusgebruik dan wel in de mond tijdens een controle? Mocht je ooit een Zweedse patiënt in de stoel hebben dan kan je kijken onder de bovenlip. Meestal zal je zien dat het tandvlees aan één van beide zijden iets meer is uitgehold en een licht, wit oedomateus aspect vertoond. Het is niet pijnlijk voor de patiënt. De meeste mensen hebben één voorkeursplek waar ze de snus gebruiken en dus zal de afwijking unilateraal voorkomen.

Fika

De afgelopen tijd zijn we druk bezig geweest met patiëntenbehandeling. We hebben verschillende vakken; VUX (normale patiëntenbehandeling), OSK (TMD-patiënten), PED (kindertandheelkunde) en ORT (orthodontie). Alle vakken, op VUX na, doen we met een Zweedse medestudent i.v.m. de taalbarrière.
We merken dat ze hier eigenlijk met alle masterprofielen zoals wij die in Nijmegen kennen te maken krijgen. Zo doen ze hier allemaal endodontische herbehandelingen, uitneembare orthodontische voorzieningen en parochirurgie. Ze mogen zelfs een implantaat plaatsen. Een groot voordeel t.o.v. onze universiteit. Ook hebben ze beschikking tot een CAD/CAM milling machine.

Buiten het drukke leven op de universiteit is er ook af en toe tijd voor een feestje. Zo hadden we afgelopen vrijdag een gala op de universiteit. Ook hier hebben ze hun eigen gewoontes. Elk semester maakt hier een gek filmpje bij dit soort gelegenheden (zoals Sinterklaas bij ons gevierd wordt) en als je naar voren komt, moet je daarna je ondergoed laten zien. De nightclubs in de stad zijn ook zeker de moeite waard. Alleen ben je naast de entree van €20 (bij binnenkomst na 23.00) voor een biertje al gauw €7-8 kwijt.

Waar we echt gehecht aan raken, zijn de Zweedse Fika's (koffiepauzes). Overal in de stad is koffie met wat lekkers te krijgen en hier maken de Zweden ook maar al te graag gebruik van (en wij óók).

KI Housing

Bijna één maand verblijven we nu in Stockholm en de tijd vliegt voorbij. 

We beginnen ons dan ook al aardig thuis te voelen in Vårberg:

Vårberg is een buitenwijk in het zuidwesten van Stockholm. Het ligt op zowel 25 minuten van het centrum als 25 minuten van de tandheelkunde faculteit van het KI. Gelukkig is alles via het OV gemakkelijk te bereiken.

Bij onze aankomst was al snel duidelijk dat we hier met meer culturen te maken zouden krijgen dan alleen de Zweedse. Meer dan 50% van de mensen die hier woont is oorspronkelijk afkomstig van buiten Europa.

Daarnaast is de SES hier relatief laag voor de rijke hoofdstad Stockholm en de criminaliteit op een triest hoogtepunt; uitgebrande auto's zijn hier een wekelijks fenomeen. Het leven in Stockholm is dus niet voor iedereen even gemakkelijk. Meerdere malen hebben we "overnachtende" mensen aanmoeten treffen in de lobby van ons appartementencomplex. Een vreselijke aanblik die nooit zal wennen.

Wij mogen dan ook zeker niet klagen met onze luxe 'student housing'. Aan de Vårbergsvägen 63 wonen wij in een oud ziekenhuis wat is omgebouwd tot een flat met sociale huurwoningen. De tweede en de derde verdieping wordt door de universiteit gehuurd. Wouter en ik hebben hier beide een eigen kamer en delen een douche en kastruimte met één andere Erasmus student. De verdieping is in tweeën gesplitst en bevat twee gangen met ieder 15 Erasmus studenten. Met name full time masterstudenten biomedische wetenschappen wonen in dit complex. Iedere gang heeft één grote keuken waar wekelijks culturele etentjes en andere feestjes worden georganiseerd. We hebben dan ook al veel verschillende culinaire hoogstandjes van over de hele wereld voorbij zien komen en mogen proeven.

De omgeving is hier ook prachtig. Veel natuur met mooie wandelpaden.  Met als letterlijke hoogtepunt: Vårbergstoppen. Een kunstmatige heuvel gecreëerd met behulp van het aarde wat gedolven is bij het graven van de metro van Stockholm. Met haar 90m boven zeeniveau is dit het hoogste punt van Stockholm. Het uitzicht over het groene zuid Stockholm met in de verte het centrum is geweldig en verveeld nooit.

Een aanrader voor een betere indruk: onze huisgenoot Laura heeft een korte film gemaakt over Vårberg en de KI housing in Vårberg:

Karolinska Institutet

Er zijn inmiddels twee drukken weken voorbijgevlogen. Na aankomst in Stockholm hebben we wat uurtjes slaap ingehaald en zijn we de buurt gaan verkennen. De eerste dag aan het Karolinska Institutet hebben we kennis gemaakt met onze mede Erasmus studenten. Noorwegen, Portugal, Uganda en Spanje is slechts een kleine greep uit het aantal nationaliteiten. Het zal jullie niet verbazen dat ook in andere Europese landen met name vrouwen tandheelkunde studeren. We zijn onderdeel geworden van het 4e studiejaar hier in Stockholm (de opleiding tandheelkunde is hier 5 jaar, waarvan er in de eerste twee jaar geen boor wordt aangeraakt).

In de eerste week zijn we van start gegaan met het volgen van de practica kindertandheelkunde/orthodontie en zijn we bezig geweest op de prekliniek (kroonpreparaties). Deze week zien we voor het eerst onze eigen patiënten. Aan het Karolinska kampen ze in tegenstelling tot Nijmegen niet met een patiëntentekort. Er is juist een gigantisch overschot. Per zitting betaalt een patiënt een vast bedrag van 150 Zweedse kronen; omgerekend zo'n 15 euro. Dit is voor de patiënt kostendekkend! Aan kroon- en brugwerk geen tekort en patiënten willen de meest geavanceerde behandelingen ondergaan. Patiënten moeten echter wel minimaal 3x per week beschikbaar zijn en zijn indien er gebeld wordt min of meer verplicht te komen op de voorgestelde data. Door deze methode krijgen wij hier de kans om complexe behandelingen uit te voeren (endodontische herbehandeling, complex kroon&brugwerk etc.).

Op onze locatie in Vårberg hebben we het erg naar onze zin. Ook hier zitten studenten vanuit de hele wereld. Het is met name erg leuk om iedereens culinaire hoogstandjes te aanschouwen!

Husky en Stockholm!

De laatste dagen in het hoge noorden waren geweldig. We hebben meer mogen zien van de natuur en de omgeving door mee te gaan met een Moose-safari (Wouter), waar hij meer dan 20 elanden heeft weten te spotten en daarna zijn we met zn tweeën met huskies op pad gegaan!

We werden opgehaald door een medewerker van de kennel en wat bleek: er werkte daar meerdere Nederlandssprekende Belgen op de kennel! Erg handig om zo nog wat extra informatie van de omgeving te krijgen.
Wat duidelijk werd door kennis te maken met de bevolking ter plaatste, is dat het leven in Lapland een stuk relaxter is en vrijer. Men leeft meer met de dag en moet het vooral van het toeristische winterseizoen hebben. Mensen 'switchen' veel van baan en woonplek omdat ze hier geen druk, maar vrijheid voelen. Dit was dan ook de reden van onze Belgische begeleider om hier te gaan wonen.

Aangekomen op de kennel stonden de 'dogsleds' al klaar voor ons tussen de hokken van zo'n 90 honden. Het geluid, de geur en de speelse honden brachten ons meteen in de sfeer. Na een kleine omkleedronde mochten we plaatsnemen op onze eigen slee. We deelden samen een slee en konden halverwege ruilen. Zo kon je eerst genieten van de omgeving en daarna zelf de honden besturen.
Vanwege de sneeuwbuien (ong. 1 meter aan nieuwe sneeuw) die afgelopen dagen hadden plaatsgevonden waren de condities erg zwaar voor de honden. Het was een prachtige rit en in de 18km die we hebben mogen rond rijden hebben we voornamelijk genoten van de omgeving. Ten slotte hebben we de honden bedankt voor de fijne rit en daarna ze met eten beloond terug naar hun hok gebracht.

Zaterdagochtend zijn we aangekomen in Stockholm met de nachttrein. We verblijven hier in een studentencomplex genaamd Vårberg (spreek uit als: woarberj). Er is in de omgeving veel heuvelachtig groen te vinden en een hoop water.

Arctic experience

Afgelopen dagen hebben we écht kennis mogen maken met Lapland en de mensen die hier midden in de ongerepte natuur wonen. 

Zondag zijn we door een 'Sami' opgehaald. Sami's zijn de originele bevolking van lapland. Die heeft ons naar zijn kamp gebracht waar we met 18 andere uitwisselingsstudenten de nacht hebben doorgebracht in the-middle-of-nowhere.We sliepen daar in een soort turfhutje en er waren meerdere activiteiten om daar uiteindelijk twee dagen door te brengen. Ijsvissen, hiking en een heuze 'artic dive' gaven ons een fris voorproefje van wat het noorden allemaal te bieden heeft.

Vandaag hebben we ook het moderne deel van het hoge noorden mogen meemaken: snowmobiles.
Hier hebben we een prachtige tocht gemaakt met snelheden tot 90km/h, die uitendelijk eindigde bij het welbekende Ice Hotel. Tot dusver een super ervaring en we beginnen zeker ook uit te kijken naar volgende week, waar we dan eindelijk kennis zullen maken met de Zweedse tandheelkunde.

Vertrek

Na meer dan één jaar voorbereiden en wachten was het gister eindelijk zover. Wij zijn om 7 uur vertrokken naar Schiphol. Na daar afscheid te hebben genomen, zijn we begonnen met onze reis.
Onze eerste vlucht bracht ons naar Stockholm. Door flink wat mist was onze vlucht ruim één uur vertraagd, maar dat mocht de pret niet drukken. Zoals je op de foto's kan zien is het landschap, maar vooral ook de temperatuur, anders! Ook merk je vrij snel dat de zon ongeveer 1 tot 2 uur eerder ondergaat dan in Nederland. Het zijn kleine dingen, maar hierdoor krijg je snel het gevoel ver weg te zijn van huis.

Daarna zijn we naar Kiruna doorgevlogen. Vlak voor de landing werd er omgeroepen dat we het noorderlicht zouden gaan zien! Een van de redenen dat we zo ver naar het noorden zijn gevlogen. En ja hoor, tijdens de landing werd het noorderlicht zichtbaar. Een beetje vaag dat was het helaas wel, maar direct een mooi begin van onze reis!

Bij aankomst hebben we de bus genomen naar het centrum en vervolgens een kwartier door de sneeuw lopen ploeteren met al onze bagage naar ons hostel (Yellow House Kiruna). Hier aangekomen hebben we uitgepakt en de dag laten bezinken onder het genot van een heerlijke whiskey; iets wat in Zweden onbetaalbaar lijkt.